Dożynki to symboliczny koniec żniw wieńczący roczny cykl prac polowych. Święto to, to podziękowanie za szczęśliwe zbiory i prośba o urodzaj w przyszłym roku.
Plon niesiemy, plon w gospodarza dom aby dobrze plonowało po sto korcy z kopy dało …
Już od XVI wieku rolnik ścinając ostatnią kiść zboża żegnał pole znakiem krzyża i wracał do domu z wianuszkiem z ostatnich kłosów zboża, uroczyście obwieszczając tym samym, że zakończył zbiory. Z czasem wianuszek nazywany również plonem zmienił się w wieniec przyozdobiony ziołami, kwiatami i owocami. Wieniec święcono podczas dziękczynnej mszy świętej, a później barwny korowód niósł go do gospodarza wsi, gdzie uroczyście świętowano zakończenie prac. Zaszczyt niesienia wieńca przypadał najlepszej żniwiarce, za którą podążał odświętny korowód żniwiarzy niosących wyczyszczone i przybrane w kwiaty kosy i sierpy. Po uroczystościach wieniec dożynkowy był przechowywany przez zimę, aż nadszedł czas siewu, wtedy wykruszano z niego ziarno i wsypywano do worków z ziarnem siewnym.
Obok bochna chleba, wieniec jest najważniejszym symbolem dożynek, symbolizującym wszystkie plony, które rodzi ziemia i z których człowiek może korzystać. Symboliczny plon żniwny miał postać korony uwitej ze wszystkich zbóż. Tradycyjny wieniec splatano najczęściej z przewagą żyta i pszenicy, gdyż tym zbożom przypisywano w dawnych czasach właściwości magiczne. Pszenica miała moc sprawczą – miała odwdzięczać się bogatymi plonami na przyszły rok, a żyto związane było z tajemniczym światem duchów. Do wieńca wplatano również gałązki leszczynowe – symbol obfitości i błogosławieństwa Bożego. Wieniec dekorowano gronami jarzębiny, mirtem, sitowiem, jabłkami, orzechami i kwiatami. Wierzchołek wieńca dekorowano pieczoną kukiełką lub piernikowym sercem, co miało wyrażać obfitość lasu i pasieki. Często wierzchołek wieńca zwieńczały symbole religijne: krzyż, hostia, monstrancja.. Jeśli rok był urodzajny, to i wieniec był bogatszy, większy i znakomitszy.
Piękny zwyczaj wyplatania wieńców dożynkowych zachował się do dzisiaj nie tracąc nic na aktualności. Dożynkowe wieńce powstają w wielu sołectwach i są dziełem najczęściej kilku pań, które w zgodzie z tradycją przekazywaną od pokoleń wyplatają prawdziwe dzieła sztuki.
Dożynkowy wieniec powstaje poprzez oplecenie szkieletu konstrukcyjnego wykonanego z wikliny lub z giętkich gałązek. Zgodnie z tradycją do przygotowania wieńca nie używa się drutów ani metalowych konstrukcji. Wszystkie elementy łączone są ze sobą za pomocą lnianych sznurów i nici. Ramiona wieńca i inne części konstrukcyjne oplatane są kłosami zbóż. Wieniec powinien zawierać każde zboże, które rośnie na polskiej ziemi. Zboże, które wykorzystane zostanie do wykonania wieńca zbiera się gdy jest jeszcze niedojrzałe, na pół zielone, jest wtedy najbardziej okazałe, ma ładny kolor i dużo ziarna. Ścina się je ręcznie, łączy w małe snopki i suszy przez kilka tygodni. Poszczególne elementy wieńca przyozdabiane są wedle uznania kwiatami, ziołami, owocami, warzywami, wstążkami itp. Ważnym elementem jest zwieńczenie całej formy, najczęściej poprzez umieszczenie na jej szczycie symboli religijnych takich jak: krzyż, hostia, monstrancja. Początkowo pleciono wieńce w kształcie okręgu, z czasem pojawiły się bardziej wyszukane kształty: korony, kielichy czy serca. Powstają też wieńce zawierające symbole chrześcijańskie bądź państwowe zgodnie z przesłaniem Święta Plonów, które łączy w sobie tradycje kościelne oraz patriotyczne.
Wieniec, symbol zebranych plonów, zostaje poświęcony podczas dożynkowej mszy świętej odprawianej w intencji dziękczynienia za zbiory. Następnie na czele korowodu zostaje przeniesiony na miejsce gdzie odbywa się celebracja obrzędu dożynkowego, w trakcie którego następuje uroczyste obtańczenie wieńca. Dzisiejszym dożynkom towarzyszą także wystawy i konkursy na najpiękniejszy wieniec dożynkowy, które mają na celu propagowanie sztuki wyrabiania tradycyjnych wieńców.
Uczestnicy warsztatów poznali rodzaje zbóż z których pleciono wieńce, sposoby zbierania i suszenia ziół i kwiatów, różne kształty konstrukcji wieńcowych i sposób ich wykonania.
Mieli też okazję wykonać wieńce z zebranych materiałów.
Uczestnicy mieli zapewnione wyżywienie.
Autor: Zdzisława Drach
